ความเข้มข้นของสารเคมี ใช้การระบุอัตราส่วนสารออกฤทธิ์ ดังนี้
- % น้ำหนัก/น้ำหนัก (% weight/weight, W/W) เช่น ในสารพวกผงคลอรีนบริสุทธิ์ หรือสารส่วนผสม จะระบุปริมาณคลอรีนเป็นกรัมต่อผง 100 กรัม เป็นต้น
- % น้ำหนัก/ปริมาตร (% weight/volume, W/V) เช่น ในสารพวก aldehydes จะระบุความเข้มข้นของ สารออกฤทธิ์ หน่วยเป็นกรัมต่อสารละลาย 100 ซีซี.
- % ปริมาตร/ปริมาตร (% volume/volume, V/V) เช่น ในสารพวก phenols และอื่น ๆ ที่มีสารออกฤทธิ์หลายตัว โดยเจือจางตามปริมาตร อาจระบุเป็น % V/V ซึ่งหมายถึง ปริมาณสารเข้มข้นเป็นซีซีต่อสารเจือจางเป็น 100 ซีซี. หรือระบุเป็น 1 ใน X ส่วน ซึ่งหมายถึง ปริมาณสารเข้มข้น 1 ซีซี. ทำให้เป็นปริมาตรสุดท้าย X ซีซี. และอาจระบุเป็น 1:X หมายถึง ปริมาณสารเข้มข้น 1 ซีซี. ถูกเติม ลงในตัวทำละลาย X ซีซี. (เช่น น้ำ) ทำให้ปริมาตรสุดท้ายเป็น X+1 ซีซี.
- ในระบบเมตริก สารละลาย 1 % หมายถึง 1 กรัม ใน 100 ซีซี
หมายเหตุ + มีผลต่อต้าน, - ไม่มีผล, +/- มีผลขึ้นกับปริมาณที่ใช้
Topปัญหาการคำนวณที่พบเสมอในการเตรียมยาฆ่าเชื้อ
- เตรียมสารละลายจากสารแห้ง
เช่น เตรียมสารละลาย sodium hydroxide 2% จำนวน 20 ลิตร จากเกล็ดโซดาไฟ
วิธีการ ใน 20,000 ซีซี. ของ สารละลาย 2 % จะมีปริมาณ sodium hydroxide
= (2/100) X 20,000 = 400 กรัม
แต่สารตั้งต้น โซดาไฟเป็น 94% sodium hydroxide ดังนั้น จะต้องใช้โซดาไฟ
= (100/94) X 400 =425.5 กรัม ผสมน้ำ 20 ลิตร
หรืออาจใช้สูตร
ปริมาณสารแห้งตั้งต้นเป็นกรัม = (ความเข้มข้นใหม่/ความเข้มข้นเดิม) X ปริมาตรสารเป็น ซีซี.
= (2 / 94) X 20,000 = 425.5 กรัม
- เตรียมสารละลายจากสารละลายเข้มข้น หรือเจือจางสารละลาย
เช่น เตรียมสารละลาย glutaraldehyde 1% จากผลิตภัณฑ์ยาฆ่าเชื้อ ซึ่งมีอัตราส่วนสารออกฤทธิ์ glutaraldehyde 25%
วิธีการ ถ้าสารตั้งต้นมีสารออกฤทธิ์ X % (W/V หรือ V/V) ต้องการเตรียมเป็น
สารละลายเจือจาง Y %
ให้ถือว่าตวงสารตั้งต้น y ซีซี และเจือจางลงเป็นความเข้มข้นสุดท้าย x ซีซี
ดังนั้น เมื่อ X = 25 % W/V , Y = 1% ก็ต้องใช้สารตั้งต้น 1 ซีซี. เจือจางด้วยน้ำ จนเป็น 25 ซีซี.
หรือผสมในอัตราส่วน 1 ต่อ 24 แล้วทวีคูณด้วยตัวเลขจนกระทั่งได้ปริมาณที่ต้องการ
หรือ อาจใช้สูตร
ปริมาตรสารเข้มข้น = (ความเข้มข้นใหม่/ความเข้มข้นเดิม) X ปริมาตรที่ต้องการ
= (1/25) X 10 (สมมติว่าต้องการ 10 ลิตร)
= ใช้ 0.4 ลิตร เติมน้ำเป็น 10 ลิตร
- ตรวจสอบความเข้มข้นของสารออกฤทธิ์ซึ่งอาจเป็นสารผสม
เช่น ถ้าฉลากยาฆ่าเชื้อระบุว่า มีองค์ประกอบสารออกฤทธิ์เป็น chlorhexidine 20% W/V ให้เจือจางด้วยอัตราส่วน 1:200 (200 V/V)
วิธีการ ความเข้มข้นของสารออกฤทธิ์เมื่อเจือจางแล้ว จะเป็น 0.1 % W/V (เอา 20 หารด้วย 200)
หรืออาจใช้สูตร
ความเข้มข้นใหม่ = ความเข้มข้นเดิม X อัตราส่วนเจือจางที่ใช้
= 20 X (1/200) = 0.1 %
หมายเหตุ + มีผลต่อต้าน, - ไม่มีผล, +/- มีผลขึ้นกับปริมาณที่ใช้
Previous
Next